Giris ve Genel Bilgiler
1.1 LINUX nedir?
LINUX, Intel uyumlu 386 ve yukarisi islemcilerde calisan, kernel kodu Linus Torvalds tarafindan gelistirilen ucretsiz bir isletim sistemidir. 1991 yilinda ilk kernel kodunun Linus tarafindan Internet'e konmasiyla; bircok programci herhangi bir karsilik beklemeden bu projeye katilmistir. Ayrica LINUX GNU projesine dahil edilmis ve GNU'nun butun programlari LINUX'a uyarlanmistir. Beta testi asamasi 1993 yilinda tamamlanmis ve LINUX resmi olarak duyurulmustur.

LINUX, butun diger UNIX clone'larindan beklediginiz gercek cokgorevlilik, sanal bellek kullanimi, TCP/IP ve networking destegi, duzgun bellek yonetimi gibi ozellikleri saglamaktadir.

LINUX, Intel tabanli 386 ve yukarisi islemcilerde ve onlarla uyumlu olan AMD, Cyrix gibi islemcilerde sorunsuz calismaktadir. Ancak IBM, MC (micro channel) mimarisini aciklamadigi icin MCA kullanan bilgisayarlarda su an LINUX kullanilamamaktadir. LINUX'un baska islemcilere tasinmasi islemi suruduruluyor. (MIPS, Alpha, 680x0, PowerPC gibi)


1.2. Hangi Yazilimlar LINUX'u destekler
LINUX uzerinde calisan yazilimlar: gcc, Emacs, X-Windows, TeX, Ghostscript, TCP/IP ve butun diger standart UNIX programlari.

Bunlarin disinda, DOS programlarini calistirmak icin DOSEMU. Windows tabanli uygulamalari calistirmak icin WINE gibi test asamasinda olan programlar var.

Bazi firmalar ise LINUX uzerinde ticari paketler (motif gibi) satmaktadir.


1.3. LINUX hangi bilgisayarlarda calisir?
Bilgisayarinizi LINUX'la acmak icin minimum gereksinimleriniz: 386 islemci, 2Mb bellek ve disket surucu. Ancak, kullanirken iskence cekmemeniz icin daha fazla bellek ve daha hizli bir islemciye ihtiyaciniz olacak. Eger, LINUX'da uzerinde X-Windows ara yuzunu de kullanacaksaniz, 8Mbyte bellege ihtiyaciniz olacak iyi bir performans icin.

VL Bus ve PCI anakartlari destekleniyor. Ancak MCA'le ilgili sorunlar var. SCSI kontrol kartlarinin bir kismi destekleniyor. Ozellikle BusLogic.

LINUX 386 islemcisiyle gelen bazi ozellikleri (bellek yonetimi, 32 bit register gibi) kullandigi icin 286 ve asagi islemcilerde kesinlikle calismayacaktir.

LINUX su an icin cok islemciyi desteklememektedir.


1.4. LINUX HD'de ne kadar yer kaplar?
LINUX'u calistirmak icin gerekli mimimum yer 10-15 MB kadardir. Buna gcc eklemek isterseniz 15 Mb, X11 icinde 30 MB kadar daha gerekli. Temel isletim sistemi + c derleyicisi + X11 + TCP/IP +swap icin 90-100 Mb kadar yere ihtiyac var. Ayrica tabii sizin ihtiyac duyacaginiz bos yer.


1.5. LINUX lisanli bir yazilim midir?
LINUX'un kernel lisansi Linus Torvalds'a aittir. Linus, bunu GNU General Public License'a (GPL) yerlestirmistir. Buna gore: serbestce dagitabilir, degistirebilir, kopyalayabilirsiniz. Ancak ileriki dagitimlara herhangi bir kisitlama koyamazsiniz. Ayrica, kaynak kodunu da yayinlamaniz gerekir.

Daha fazla bilgi kernel kaynak kodu ile gelen COPYING dosyasinda bulabilir.

LINUX'la gelen diger bircok programda GNU GPL'e sahiptir.


1.6 LINUX ile UNIX arasinda ne fark vardir?
UNIX, Unix System Laboratories'in (USL) bir ticari markasidir. Bu yuzden her bilgisayar firmasi kendi makinasinda calisacak UNIX isletim sistemini farkli adlarla (AIX, ULTRIX, HP/UX gibi) yayinlamaktadir. Bunlara UNIX isletim sisteminin 'clone'lari denmektedir. LINUX da bir UNIX clone'udur. Ve POSIX standardini desteklemektedir. (POSIX=Portable Operating System Interface) LINUX'la herhangi bir UNIX clone'u ile yapabileceginiz butun islemleri yapabilirsiniz.


1.7 LINUX icin kullanim kilavuzlari var mi ?
LINUX isletim sisteminin kullanim kilavuzlari, bir dizi gonullunun olusturdugu bir grup tarafindan hazirlanmaktadirlar. Hem isletim sisteminin hizla gelismesi, hemde calisma kapsaminin gittikce genislemesi nedeniyle bu kilavuzlar hergun guncellenerek gelistirilmektedir. LINUX icin kullanim kilavuzlari (ve bu kilavuzlari hazirlayan gruba) LDP LINUX Documentation Project adi verilir. Bu dokumanlar:



Installation Guide : LINUX'in nasil kurulacagini anlatir

User Guide : Kullanici el kitabi

System Adminstrators' Guide : Sistem sorumlusu el kitabi. Unutmayin, sahsi kullaniminiz icin bir LINUX kullanacaksaniz, siz de bir sistem sorumlusu olacaksiniz demektir.

Network Adminstrators' Guide : Network servisleri el kitabi. Herhangi bir sekilde network baglantisi kullanilacaksa, LINUX uzerinde TCP/IP servisleri bu el kitabinda anlatilmaktadir.

Programmers' Guide : LINUX uzerinde programlama el kitabi

Kernel Hackers' Guide : Isletim sistemi cekirdegi (kernel) programlama el kitabi.

Sozkonusu dokumanlar, LATEX kaynak kodu olarak .dvi dosyasi veya postscript dosyasi seklinde orjinal olarak



tsx-11.mit.edu:/pub/linux/docs/guides

nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/doc/doc-project

altinda yer alirlar. TR icerisinde ise ayni dokumanlara

ftp.metu.edu.tr:/pub/linux/sunsite/docs/LDP

altindan erisilebilir.

http://sunsite.unc.edu/linux adresinde LDP ile ilgili bilgi edinilebilir.



Linux Ana Sayfası


Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

LINUX'u Yuklemek
2.1 LINUX'i nasil ve nereden bulabilirim ?
Internet erisiminiz varsa, FTP ile LINUX'u kolayca indirebilirsiniz.

LINUX icin ana FTP Arsivleri:



ftp.funet.fi

sunsite.unc.edu

tsx-11.mit.edu

Bunlardan tsx-11 ve sunsite ODTU arsivinde mirrorlanmaktadir.

ftp://ftp.metu.edu.tr:/pub/mirrors/linux dizininden erisebilirsiniz. Ana arsivlerle en fazla birkac gunluk farklar sozkonusu.

Bunun disinda Turkiye'deki diger LINUX arsivleri:

ftp.tubitak.gov.tr:/pub/linux

ftp.bilkent.edu.tr:/pub/linux

Internet erisiminiz yoksa, posta siparisi yoluyla LINUX'u edinebilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi icin Installation.HOWTO dokumanina bakin.


2.2 LINUX'u nasil yukleyebilirim?
Bunun icin kendinize bir LINUX dagitimi secmeniz gerekecek. Su anda populer olarak kullanilan Slackware ve Debian paketleri var. Ikisi de peryodik olarak guncelleniyorlar.

Her paketin icerisinden yuklemenize yardimci olacak programlar cikiyor. Paketin icinde cikan dokumanlari ve Installation. HOWTO dokumanini okumalisiniz. Bu CSS'de Slackware dagitimi temel alinacaktir.

LINUX'unuzu yuklemek icin oncelikle kendinize boot ve root diskleri hazirlamalisiniz. Root ve boot diskleri icin cok fazla secenek var. Hangilerini sececeginize karar vermek icin asagidaki tabloya bakin. Root ve boot diskleri RAWRITE.EXE diye bir programla hazirlanmaktadir. Rawrite kullanabilmeniz icin disketiniz DOS formatli olmali. Rawrite'i calistirip disketleri hazirlayin. Boot diski ile sisteminizi acin.

2.3 Hangi Boot ve Root disklerine ihtiyacim var?
Surucunuzun tipine gore 1.44 ya da 1.2 MB'lik olanlari secmelisiniz.

Boot diskleri icin:




LINUX Yuklenecek HD'in tipi:
Medya | IDE SCSI MFM
--------------+------------------+------------------+-------------------------
Floppy: | bare | scsi | xt
--------------+------------------+------------------+-------------------------
Hard Drive: | bare | scsi | xt
--------------+------------------+------------------+-------------------------
SCSI CD-ROM: | scsi | scsi |
--------------+------------------+------------------+-------------------------
Mitsumi CD: | mitsumi | mitsumi |
--------------+------------------+------------------+-------------------------
Aztech, | aztcd | aztcd |
Orchid, | | |
Okano, | | |
Wearnes CD | | |
------------------------------------------------------------------------------
Sony CDU31a | cdu31a | cdu31a |
CDU33a CD: | | |
--------------+------------------+------------------+-------------------------
Soundblaster | sbpcd | sbpcd |
CD-ROM: | | |
--------------+------------------+------------------+-------------------------
Sony 535/531 | cdu535 | cdu535 |
CD-ROM: | | |
------------------------------------------------------------------------------
IDE/ATAPI | idecd | idecd |
CD-ROMs: | | |
--------------+------------------+------------------+-------------------------
NFS: | net | scsinet1 |
| | scsinet2 |
--------------+------------------+------------------+-------------------------
Tape: | bare | scsi | xt
| scsi | |
--------------+------------------+------------------+-------------------------


Root diskleri icin:



Renkli setup programini kullanmak icin, COLOR

Varolan bir MSDOS partition'inina LINUX kurmak icin, UMSDS

Terminal tabanli install scriptleri icin, TTY

Tape'den LINUX yuklemek icin, TAPE

2.4 Hangi paketlere ihtiyacim var ?
Paketlerin isimleri sunlar:



a : Isletim sistemleri binaryleri

ap: X gerektirmeyen binaryler

d: programlama dilleri ve libraryleri

e: GNU Emacs

f: Cokca Sorulan Sorular

i: Info

iv: InterViews

n: TCP/IP ve ag binaryleri

oop: OOP (smalltalk)

q: Kernel'lar

t: TeX

tcl: Tcl, tk

x: XF86 R3.1 server ve binaryleri

xd: X development library

xv: Xview

y: X11 istemeyen oyunlar

LINUX'u kurmak icin kesinlikle gerekli olan paket "a" grubu. Onun disindakilerin hepsi istege bagli.


2.5 Ne kadar swap alani tanimlamaliyim?
Aslinda, bu sisteminizde ne kadar bellek olduguna ve uygulamalar calistiracaginiza bagli. Ama temel olarak verilen formul soyle: (Bellek miktariniz x 2 ) + 4Mbyte kadar swap alanina ihtiyaciniz var demektir.


2.6 Yuklenmis yazilimi nasil silebilirim?
2 yolunuz var. Birincisi, root olarak login olup, istemediginiz programlari tek tek komut satirindan silebilirsiniz. Ama bu size onerebilecegimiz bir yol degil cok fazla sakincasi var. Ornegin, programi silip, ona olan linkleri unutabilirsiniz. Ya da tam tersi olabilir. Ikinci yol ve en gecerlisi, slackware dagitimi ile gelen PKGTOOL programi kullanmaniz. PKGTOOL secenekleri arasindaki "remove package" isinize yarayacaktir.


2.7 Sonradan yazilim paketleri nasil ekleyebilirim?
Bununda iki yolu var. Birincisi, root olarak login olup, / dizinine gecip, tar zxvf paketadi.tgz komutu ile acmak. Ama sisteminizi mumkun oldugunca root olarak ya da root imtiyazi ile kullanmaktan kacinmalisiniz. Basiniza cok is acilabilir. Asil yol, yine PKGTOOL'u kullanmaktan geciyor. 'Install package' secenegini kullanarak bu isi halledebilirsiniz.




Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

Diger Isletim Sistemleri ve LINUX
3.1 LINUX ve DOS ayni HD'de bulunabilir mi?
Kesinlikle. Bir HD'i parcalara ayirarak dilediginiz sayida isletim sistemi bulundurabilirsiniz.


3.2 DOS programlarini LINUX'tan kullanabilir miyim?
Bazilarini evet. DOSEMU bazi DOS programlarini LINUX altinda calistirabilmektedir. Calisan bazi programlar:



Borland C++ 3.0

DOOM2 v1.666

Lotus 1-2-3 ver 2.2

Paradox

Qmodem 4.52

Windows 3.1

Windows 3.0 (real mode)

Word 5.5 ve 5.1

Z80 Spectrum emulator.

Tam liste icin EMUsuccess.txt dosyasina bakin.

DOSEMU'yu ftp://ftp.metu.edu.tr://pub/mirrors/.../ALPHA/dosemu dizininde bulabilirsiniz.

Dikkat: DOSEMU Alpha testinde olan bir programdir. Kullanmak bazi sorunlar cikarabilir.


3.3 Harddisk'in DOS formatli yerine nasil erisebilirim?
Bu is icin 'mount' komutunu kullanmalisiniz. /dev/hda3'un dos oldugunu varsayarsak:

mount -t msdos /dev/hda3 /mnt

komutu yeterlidir. Burada -t filesystem tipini, /mnt'de bu diskin yerlestirilecegi dizinin adini gostermektedir. Burada dikkat etmeniz gereken sey, islemi yapabilmeniz icin kernel'inizda MSDOS filesystem support'un olmasi gerektigi.


3.4 LINUX altinda MS-Windows calistirabilir miyim?
Evet, hem de birden fazla yolla.3.2 'de DOSEMU'de calisan programlar arasinda MS Windows'un adi zaten vardi. Ayrica, dogrudan olarak MS-Windows binarylerini calistiran Wine isimli bir program var. Wine, MS-Windows fonksiyonlarini alip, X'e cevirdigi icin performans kaybi yaratmiyor. Wine'i ftp://ftp.metu.edu.tr:/pub/mirrors/LINUX/tsx/ALPHA/Wine dizininde bulabilirsiniz. Daha fazla bilgi icin ayni dizindeki Wine.FAQ'a bakin.


3.5 DOS formatli disketlere nasil erisebilirim?
Iki sansiniz var. Birincisi, mount komutunu kullanmak:

mount -t msdos /dev/fd0 /mnt

derseniz a: surucusunu /mnt dizinine yerlestirmis olursunuz. Ya da mtools paketini kullanabilirsiniz. Mtools, diskle ilgili dos komutlarini (cd, rd, md, copy, del, dir gibi) kullanmanizi saglar.

mount -t msdos /dev/fd0 /mnt
ls -l /mnt

komutlariyla,

mdir a:

ayni islevi gorur.

Mtool komutlarini duzgun kullanabilmeniz icin surucuye ( /dev/fdxx ) okuma ve yazma hakkinizin olmasi gerekir.




Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

LINUX icin yazilim bulmak derlemek ve uyarlamak
4.1 LINUX icin nereden yazilim bulabilirim ?
LINUX'un kendisi gibi, uzerinde calisan bircok program da ucretsiz, ve bu programlari da LINUX'u bulabileceginiz yerlerden -ftp arsivlerinden- bulabilirsiniz.

LINUX icin bulabileceginiz hemen hemen butun programlari internet uzerinden bulmaniz mumkun. Aradiginiz herhangi bir program icin bir archie taramasi genellikle istediginiz sonucu verecektir. Bunun yani sira, LINUX ile ilgili yazilimlarin ve gelistirilmekte olan bircok yazilimin da calistirilabilir ya da kaynak kodlarini bulabileceginiz iki "resmi" LINUX arsivi var:



sunsite.unc.edu

tsx-11.mit.edu

Sozkonusu arsivler Turkiye icerisinde

ftp.metu.edu.tr altinda mirrorlanmaktadir.


4.2 XXXX yazilimini aldim, nasil kullanabilirim ?
Hemen hemen butun LINUX uygulamalarini calistirilabilir halde bulabilirsiniz. Bu durumda yazilimi yeniden derlemenize gerek kalmaz. Sadece -eger bir paket halindeyse- acip, gerekli yerlere kopyalayip programi calistirabilirsiniz. LINUX ile bulabileceginiz hemen hemen butun paketler tar ve gzip kullanilarak hazirlanmistir. tar ve gzip le ilgili ayrintili aciklamayi man komutuyla, ya da ilgili UNIX-ALL.CSS den bulabilirsiniz. Genel olarak tar ve gzip le hazirlanmis bir paketi - .tar.gz ya da .tgz uzantili olabilir,

gtar xzvf paket_adi

komutuyla acabilirsiniz. Yazilimin calistirilmasi ve sisteme yuklenmesiyle ilgili ayrintili bilgi, paketin icinde (genellikle) bulabileceginiz README dosyalarinda vardir.

Aldiginiz paket kaynak kodu iceriyorsa, paketi actiktan sonra, genellikle make komutuyla derleyip kullanabilirsiniz.


4.3 X dilinde yazdigim programi LINUX'da nasil derleyebilirim ?
LINUX'ta diger butun UNIX benzeri isletim sistemlerinde oldugu gibi, C ile yazdiginiz bir programi

cc kaynak_kod_adi

komutuyla derleyebilirsiniz. LINUX'ta kullanabileceginiz butun programlama dili derleyecileri ve yorumlayicilari, Free Software Foundation GNU lisansli derleyiciler.



C gcc

C++ g++

FORTRAN 77 g77

PASCAL gpc

COMMON LISP clisp

Yukaridaki derleyicilerin yani sira perl, rexx, tcl, smalltalk gibi diller icin yorumlayicilari ucretsiz olarak bulabilirsiniz. GNU Fortran ve pascal derleyicileri henuz test asamasinda oldugundan, bu dillerde yazdiginiz programlari daha guvenli derleyebilmeniz icin derleyici yerine cevirici ( fortran dan C ye f2c, pascaldan C ye p2c ) kullanarak bu programlari C ye cevirip, gcc ile derleyebilirsiniz.


4.4 Kernel'i nasil derleyebilirim ?
LINUX'un (kernel) kaynak kodu /usr/src/linux dizini altinda bulunur. Bu dizinde sirayla,




make config
make depend
make clean
make zImage

komutlari sorunsuz bir sekilde derleme islemini yapar. "make config" sirasinda sorulara vereceginiz cevaplar, yeni derlediginiz kernel'in hangi donanimlari taniyacagini ve hangi standartlari destekleyecegini belirler.

Butun islemler bittikten sonra olusturulan kerneli /usr/src/linux/arch/ {makinanizin mimarisi} /boot altinda zImage olarak bulabilirsiniz. Ornegin Intel 386 ailesinden (386, 486, p5) bir islemci icin derliyorsaniz, /usr/src/LINUX/arch/i386/boot dizininde bulabilirsiniz. Yeni kernelinizi nasil aktif hale getireceginizi CSS'in LILO ile ilgili bolumunde bulabilirsiniz.


4.5 Patch ne demektir, nasil kullanirim ?
Patch bir dosya uzerinde yapilmasi gereken degisikliklerin sadece farkliliklari iceren bir dosya yardimiyla yapilmasini saglar. Ornegin 1000 satir iciern bir dosyada sadece birkac satir degismisse, dosyanin tamamini degistirmek anlamsiz olacaktir. Bu gibi durumlarda sadece dosyadaki farkliliklari iceren bir "patch" dosyasi olusturulur. Bu dosyalar patch programi yardimiyla eski dosyanin guncellenmesini saglar. patch komutu hakkinda ayrintili bilgiyi man komutuyla alabilirsiniz, ama genel kullanimi,

patch < patch_dosyasi

seklindedir.




Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

THE X-WINDOW SYSTEM
5.1 X-Window Nedir?
X-Window System (dikkat X-Windows degil) ya da X, ag tabanli bir grafik ara yuzudur. MIT'de X Consortium tarafindan gelistirilmektedir. Su anki en son versiyonun tam adi X Window System Version 11 Release 6'dir.

5.2 XFREE-86 Nedir?
X Consortium X11 icin uygulanacak standartlari belirler. Farkli isletim sistemlerine uyarlanmasi ise degisik gruplar tarafindan yapilir. Ornegin, SunOS uzerinde calisan X11 OpenLook adiyla, Sun Microsystems tarafindan uretilmistir. Benzer sekilde Intel 386 ve uzeri islemcilerde calisacak X11 arayuzu de XFREE86 grubu tarafindan gerceklestirilmistir. LINUX uzerinde calisan X11 asil adi XFREE86'dir.

5.2.1 XFREE86 Hangi grafik kartlarinda calisir.
XFREE86, hemen hemen butun VGA kartlarinda calismakta. XFREE86'nin hizlandirilmis destekledigi bazi kartlar var (S3, MACH8 gibi) onlari kullanmak icin kendi serverlarini kurmanizda yarar var. Elinizde ozel bir kart yoksa, o zaman XF_SVGA isimli serveri kullanabilirsiniz. 512Kbyte'dan az bellekli bir grafik kartiniz varsa o zaman VGA-16 server'i kurmalisiniz.


5.2.2 En fazla ne kadar cozunurluk ve renk kullanabilirim?
1MBytelik grafik kartinizla 800x600 cozunurluk ve 65536 renk kullanabilirsiniz. Ya da daha yuksek cozunurluk isterseniz 1124x900 256 renk kullanabilirsiniz. Kartinizin bellegini arttirarak istediginiz renk ve cozunurluge cikarma sansiniz olabilir.


5.2.3 XFREE86 nasil konfigure edebilirim?
Bu tamamen ne marka bir grafik karti ve monitorunuz olduguna bagli. Oncelikle Slackware dagitimi ile gelen xf86config programini kullanmayi deneyin. /usr/X11/bin dizininde. Kartiniz ve monitorunuz orada listelenenlerden biriyse isiniz oldukca kolay. Herhangi bir tanesi degilse, o zaman isiniz biraz sansa kalmis durumda. Oncelikle kartinizin ve monitorunuzun el kitabini bulun. Listeden Generic SVGA karti ve monitoru secin. El kitabina bakarak kartin ve monitorun destekledigi saat hizi, dusey ve yatay tarama hizini secin. Monitorunuzun desteklemedigi tarama hizlarini secmeniz durumda monitorunuze zarar verebilirsiniz. xf86config'in onerecegi modlardan buyuk olasilikla en az bir tanesi calisacaktir.

Seceginiz tarama saat hizlari ile ilgili bilgi icin /var/X11R6/lib/doc dizinindeki dosyalara bakabilirsiniz.

Bundan sonrasi tamamen sizin sansiniza ve deneme-yanilma miktarina kalmis durumda. Bu konuda daha fazla bilgi icin Xfree86 css'sine bakin. Isiniz rastgeldiyse, startx dediginiz zaman X serveriniz calismali.


5.3 Window Manager (WM) Nedir?
X'in bilinen diger grafik arayuzlerine (MS-Windows, MOS gibi) gore en belirgin farki Window Manager kavramidir. X'in temel binarylerinde grafik arayuzu ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur. Programlarin ara yuzu sececeginiz WM tarafindan belirlenir. Halbuki Ms_windows'da o sirada hangi versiyonu kullaniyorsaniz ara yuzunuz de odur. Bazi WM'lerin adi: twm, fvwm, olvwm, GREAT, vue, mwm, 4dwm, aixwm...


5.4 X11'de calisan programlar nelerdir?
xcd, xedit, xmodmap, xsetroot, xset, xterm gibi standart dagitimla gelen binaryler ve onun disinda kendiniz derleyebilecegi oldukca fazla program vardir. X uzerinde calisan programlar icin ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/linux/sunsite/X11 dizinine bakin


5.5 X'e girdigimde her seferinde bazi programlarin calismasini istiyorum
~ dizininde .xinitrc diye bir dosya yaratin. Dosyanin icine neler calistirmak istiyorsaniz onu yazin. Ornegin, xterm, xclock, xload ve xbiff'in her seferinde ve hep ayni yerlerde calismasini istiyorsunuz. O zaman .xinitrc'inize:



xterm -fn 6x10 -geometry 80x24+30+200 &
xclock -geometry 48x48-0+0 &
xload -geometry 48x48-96+0 &
xbiff -geometry 48x48-48+0 &

yazip, birakin.


5.6 Window Manager nasil konfigure edilir?
Sistem bazinda gecerli WM'in tanimlamalarini /usr/lib/X11/wm_in_adi dizininde system.{wm_adi}rc isimli dosyada bulabilirsiniz. Bunu ~/.{wm_adi}rc olarak kopyalarsaniz, istediginiz degisiklikleri yapma sansina sahip olabilirsiniz.

Ornegin, twm kullaniyorsaniz, /usr/lib/X11/tmw dizininden system.twmrc dosyasini kendinize ~/.twmrc olarak kopyalayin. Sonra da istediginiz degisiklikleri yapin.


5.7 X11'e yeni yazitipleri nasil yukleyebilirim ?
Yazitiplerini istediginiz dizine koyun. O dizinde mkfontdir komutunu calistirin. Mkfontdir komutu bulundugunuz dizinde fonts.dir isimli dosya yaratacaktir. Bu asamadan sonra FontPath'inize (fp) eklemeniz gerekli bunun icin:




xset fp +/yeni/font/dizini
xset fp rehash

dedikten sonra artik fp'iniz guncellenmis olmali. xlsfonts komutunu kullanarak yeni eklendiginiz fontlarin listesini gorebilmelisiniz.


5.8 Yukaridakileri yaparken "Bad path syntax Missing fonts.dir in any path component" hatasi aliyorum?
Muhtemelen, fontlari kurdugunuz ve X'i calistirdiginiz makina ayni degil. Oncelikle X'i gercekten fontlari kurdugunuz makinadan calistirdiginizdan emin olun. Bundan eminseniz, dizinlerinin modelarini kontrol edin. Ayrica verdiginiz dizinde fonts.dir dosyasinin oldugunu kontrol edin.



Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

Kullanim ile ilgili degisik sorular
6.1 Sildigim dosyalari nasil "undelete" yapabilirim ?
Once kotu haber: butun UNIX benzeri isletim sistemlerinde oldugu gibi LINUX'da da "undelete" yok. Yanlislikla sildiginiz dosyayi geri kazanmanin bazi yontemleri olsa da oldukca zor ve basari olasiligi dusuk. Sisteminizde duzenli olarak yedekleme islemi yapiliyorsa, dosyanizi buradan bulabilirsiniz. Yoksa isiniz oldukca zor.

Sildiginiz dosyalari kurtarma yontemlerindense, dosyalari silmemenizi saglayacak birkac oneri:



rm komutunu "rm -i" seklinde bir alias olarak tanimlayabilirsiniz. Boylece her dosya sileceginizde rm sizden onay isteyeceginden yanlislikla dosya silme olasiligini azaltmis olursunuz. Kullandiginiz shell csh ya da tcsh ise, "alias rm 'rm -i'" komutu; sh, ksh ya da bash ise "alias rm='rm -i'" komutu isinizi gorecektir.

rm komutunu asagidaki gibi degistirerek, silmek yerine dosyayi belirleyeceginiz bir dizine tasimasini saglayabilirsiniz. Daha sonra belirli araliklarla bu dizinin altindaki dosyalari silebilirsiniz. Asagidaki komutlar csh ve tcsh icin bu isi yapar




alias purge 'rm -f ~/.cop/*'
alias rm 'mv \!* ~/.cop'


sh, ksh ve bash aliaslarda parametreleri desteklemediginden biraz farkli bir yontemle ayni is yapilabilir:




alias purge='rm -f ~/.cop/*'
rm(){ mv $* ~/.cop }


yukaridaki komutlari kullandiginiz shell e gore .profile ya da .login dosyalarina yazarak sisteme her girisinizde gecerlilik kazanmasini saglayabilirsiniz. Ayrica yukaridaki komutlarin dogru calismasi icin ~/.cop adli bir dizin olusturmaniz gerekli.

Yukaridakileri yaptiktan sonra yanlislikla sildiginiz bir dosyayi .cop dizini altinda bulabilirsiniz. "purge" komutunu .cop dizinine tasinmis dosyalari gercekten silmek icin belirli araliklarla ya da istediginiz zamanlarda kullanilabilir.



6.2 Yazicimi sisteme nasil tanitabilirim ?
Standart bir dagitim (Slackware, Debian gibi) kullaniyorsaniz, yaziciniz sistem kuruldugu andan baslayarak ASCII text basmaya hazir durumda olmali. bastirmak istediginiz texti lpr komutuyla bastirabilirsiniz.

Bastiracaginiz dokuman postscript ise, postscript bir yazicidan cikti almak icin yine lpr komutu cikti almaniz yeterli olacaktir. Yaziciniz postscript degilse, ucretsiz bir yazilim olan ghostscript ten yararlanabilirsiniz. Ghostscript, bulabileceginiz hemen hemen butun dot-matrix, inkjet ve postscript desteklemeyen yazicilar icin "driver" iceriyor.


6.3 CTRL - ALT - DEL tusunun islevini belirleyebilir miyim ?
Bazi uygulamalar icin bilgisayari resetlemek icin kullanilan CTRL-ALT-DEL tus kombinasyonunun kontrollu olarak kullanilmasi gerekebilir. Bunun bir ornegi hem DOS hem LINUX olarak boot edebilen bilgisayarlarda root sifresine gerek kalmadan alelade kullanicilarin bir isletim sisteminden digerine gecmek icin bilgisayari sorunsuzca acip kapayabilmeleri olabilir. Sozkonusu durum icin CTRL-ALT-DEL tus kombinasyonuna basildigi zaman bilgisayarin reboot etmesi saglanabilir.

/etc/inittab

dosyasi bir cok degisik parametrenin yanisira CTRL-ALT-DEL tuslarina basildigi zaman isletilecek komutu icerir. Dosya icerisinde

ca::ctrlaltdel:/sbin/shutdown -t3 -rf now

ile ne yapilacagi tanimlanmistir. Buraya istediginiz komutu yerlestirebilirsiniz

ca::ctrlaltdel:/usr/bin/echo "lutfen CTRL-ALT-DEL tuslarina basmayiniz"

(i)

6.4 Klavye dagilim tablosunu duzenleyebilir miyim ?
Evet. Klavyenizdeki herhangi bir tus ve bu tuslarin ctrl, alt, altgr, shift tuslariyla birlikte basildiginda LINUX'un ne yapmasi gerektigini belirleyebilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi icin, loadkeys(1), dumpkeys(1), keytables(5) man sayfalarina bakabilirsiniz. Ozel bir ornek olarak, bir 6.3 maddesinde yer alan CTRL-ALT-DEL tusunun islevini degistirmek icin:



dumpkeys komutu ile kullandiginiz "keymap"i bir dosyaya yonlendirin.

dumpkeys > my_key.map



Bu dosyada, yaklasik 350 satirin yaninda




control alt keycode 83 = Boot
control alt keycode 111 = Boot

gibi iki satir icermeli. 83 numarali tus "keypad"deki "." tusu, 111 ise "Delete" tusu. Bu iki satirin anlami kolayca anlasilabilecegi gibi, ctrl-alt-delete tuslarina basildiginda sistemin "boot" etmesini saglamak. Siz buradaki "Boot"u degistirerek istediginiz herhangi bir islemin yapilmasini saglayabilirsiniz. "Boot" ya da "Incr_Console" gibi onceden belirlenmis sozcukler kullanabileceginiz gibi, bu tus kombinasyonunda ozel bir "string" uretilmesini saglayabilirsiniz. Yapmak istedigimiz islemin "Boot" yerine, /usr/local/bin'de bulunan "foo" diye bir programin calistirilmasini saglamak oldugunu varsayalim. Yapmaniz gereken seyler



"Boot" yerine dosyada baska bir yerde kullanilmadigindan emin oldugunuz F21 F63 arasi bir deger yazin. ornegin:




control alt keycode 83 = F33
control alt keycode 111 = F33

Dosyaya,

string F33 = "/usr/local/bin/foo\n"

gibi bir satir ekleyin.



Yeni "keymap"imizin calismasi icin, loadkeys my_key.map

yazin.

Bu islemlerden sonra, Ctrl-Alt-Del tus kombinasyonu belirttigimiz programin calismasina saglayacaktir. Bu islemin kalici olmasi icin, ya yukaridaki "loadkeys my_key.map" satirini rc.local yada acilista calisan baska bir dosya icine ekleyin, ya da /usr/src/linux/drivers/char/defkeymap.map dosyasinin yerine kopyalayip "kernel"'i yeniden derleyin.


6.5 BogoMIPs nedir ?
MIPS (Millions of Instructions per Second), Islemcinin bir saniyede kac milyon islem yapabildigini gosterir bir olcu. Ama farkli islemciler soz konusu oldugunda gercekten sistem performansini gosterir bir olcu degil. "BogoMIPs"in MIPs kismi buradan geliyor. Bogo ise bu olcunun gercekten bilimsel bir dayanagi olmamasindan kaynaklaniyor.

"BogoMIPs"in adinin nereden geldiginden cok, sanirim merak konusu olan ne oldugu. Isletim sisteminiz (LINUX) bir zamanlama degerine gerek duyar. BogoMIPs degerinin bu zamanlamayi ayarlayabilmek icin belirlenir. BogoMIPs tahmin edeceginiz gibi islemcinize bagli ve asagidaki deger tablosundan kac olmasi gerektigini bulabilirsiniz.



Islemci BogoMIPs
386SX clock * 0.14 (+-0.01)
386DX clock * 0.18 (+-0.01)
486Cyrix/IBM clock * 0.33 (+-0.04)
486SX/DX/DX2 clock * 0.50 (+-0.01)
Pentium clock * 0.40 (+-0.01)
Alpha clock * 1.00

Ornegin, bu tabloya gore bir i486DX2-66 icin BogoMips degeri 66*0.50= 33.0 olmali.



Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

Kullanicilar ve sistem sorumlulugu
7.1 Root olmak ve sorumluluklari
LINUX cok kullanicili bir isletim sistemidir. Ister evde tekbasiniza kullanin, ister internet'e bagli bir server olarak kullanin her LINUX makinasinda sistemde belirli yetkileri bulunan kullanicilar bulunur. Root tum kullanicilarin en yetkilisidir. Diger kullanicilar sadece kendilerine izin verilen alanlarda calisabilirlerken root heryere girebilir, hatta bir baska kullaniciymis gibi calisabilir. Sistemin duzenlenmesi ve isletilebilmesi icin bu cesit bir kullanicinin olmasi zorunludur.

Makinanin tek kullanicisi siz olsaniz bile islerinizi root kullanicisi ile yapmak yerine kendinize bir kullanici acmaniz yararli olacaktir. Root ile ilgili asagidaki onerileri verebilirim:



Eger LINUX'u yeni yuklemisseniz dogrudan kullaniciniz root olacaktir ve sifresi de bulunmayacaktir. Sistemi yukleme isiniz bitince, root'a bir sifre verin ve kendinize bir kullanici acin. Root sifresini iyi saklayin :-)

Sistem uzerinde bir degisiklik yapacak olsaniz bile, tavsiyem, ilk olarak kullanici olarak loginlenmeniz sonra su olmaniz.

Root kullanicisini kullanirken enter'a basmadan once iyi dusunun bazi komutlarin hic geri donusu olmaz (mke2fs /dev/hda1 :-))

root kullanicisi ile mc ve benzeri programlari kullanmamaya ozen gosterin.

Root kullanicisi cok gucludur, bu gucu kotuye kullanmayin.

7.2 Nasil kullanici ekleyebilirim ?
Sisteme yeni bir kullanici ekleyebilmek icin:

ilgili kullaniciya ait /etc/passwd dosyasina bir tanim eklemek

sayet network gruplari kullaniliyorsa /etc/group dosyasina bir tanim eklemek

kullaniciya ait bir home directory (calisma dizini) yaratmak

kullanicinin bir sifre girmesini saglamak

sayet NIS kullaniliyorsa sozkonusu dosyalari, NIS client'larin anlayacagi kopyalar halinde guncellemek.

Yukarida belirtilen islemlerin bazilarini otomatik olarak yapan programlar vardir (adduser). Ancak tum bu islemler elle de yapilabilir.

vi /etc/passwd

en alt satira

mehmet::985:900:Mehmet Tazebay:/home/mehmet:/bin/csh

Burada

bolum:mehmet kullanici ismi

bolum: sifre, buraya sifre DES olarak sifreli bir sekilde yazilir.

bolum:985 kullanici numarasi, her kullaniciyi sistemde belirleyen numara. Herkesten farkli bir numara vermeye ozen gosterin

bolum:900 grup numarasi, kullanicinin ait oldugu grubu belirler. Ise yaramasi icin o numarada bir grup tanimlanmis olmalidir.

bolum:Mehmet Tazebay Kullanicinin gercek ismi, bazi servislerde (finger, who vs) kullanicinin gercek isminin belirlenebilmesini saglar.

bolum:/home/mehmet Kullanicinin calisma dizini. Kullanici sisteme girdigi anda kendisini burada bulacaktir.

bolum:/bin/csh Kullanicinin kullanacagi shell.

Ikinci adim bu kullanicinin calisma dizinini olusturmak

cd /works
mkdir mehmet
chown mehmet mehmet

Son komut ile mehmet isimli dizinin sahibini mehmet isimli kullanici olarak degistir dedik.

Son adim ise o kullanici olarak login edilmesi ve uygun bir sifrenin passwd ile verilmesidir.


7.3 Sistem sorumlusu hangi dosyalari takip etmelidir ?
LINUX'da syslog sistemi isletim sonucu meydana gelen mesajlari belirli dosyalara aktarir. Bu dosyalari inceleyerek isleyis hakkinda bilgi sahibi olunmalidir. Syslog'un hangi aciliyetteki hangi mesajlari nereye yazacagi

/etc/syslog.conf

ile belirlenir. Bir degisiklik yapilmadigi surece

/var/adm/syslog
/var/adm/messages
/var/adm/debug


dosyalarina mesajlar dagitilir. Eger sozkonusu dosyalar incelenip islenmezlerse cok buyuyebilirler. Sisteme baglanmis olan kullanicilar hakkinda bilgiyi

/var/adm/wtmp

dosyasi tutar. Bu dosya ASCII olmadigindan dogrudan okunamaz, last komutu ile incelenebilir. Buna ek olarak cesitli paketler calistiriliyorsa onlarin yarattigi log dosyalari da incelenmelidir. Ornegin ftp calisiyorsa

xferlog veya /var/spool/ftpd/xferlog

kimin ftp ile hangi dosyalari aktardigini gosterir.

Bu dosyalar icerisinde elde edilecek ipuclari ile sistem'in calisma performansi arttirilabilir, kendisini pek belli etmeyen hatalar bulunabilir.


Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

Ornek Kullanimlar(LINUX su isler icin kullaniliyor)
Bu bolumde LINUX kullanilarak gelistirilmis cesitli uygulamalar tanitilacaktir. Sozkonusu orneklerde yer alan komut ve parametrelerin uygulamanin yapildigi ortama gore degistirilmesi gerekecektir.

9.1 NFS'ten Slackware 2.2 yuklemek
Yaygin olarak kullanilan Slackware dagitiminin yuklenebilmesi icin basvurulabilecek bir cok yontem vardir.Eger bir yerel bilgisayar agi uzerinde yeterli disk kapasitesi varsa, bir ethernet karti yardimiyla Slackware LINUX kolaylikla yuklenebilir.

Bu is icin:

Yerel bilgisayar agi uzerinde erisilebilecek bir yerde (export edilmis bir alanda) LINUX install disketlerinin bulunmasi gerekir.

Ilgili slackware dagitiminin bilgisayar agi destekleyen boot disketlerinin bulunmasi gerekir.

PC'ye takilabilecek bir ethernet karti, yerel aga gerekli baglanti ve gecici sure ile kullanilabilecek bir IP adresine ihtiyac vardir.

NFS ten LINUX yukleyebilmek icin yerel ag uzerindeki bir alan kullanilacagindan ve ayrica gecici bir sure icin bile olsa bir IP numarasi kullanilacagindan dolayi sistem sorumlusunun haberdar edilmesi gerekir.

Verilen ornekte calisan bir makinanin guncellenmesi (upgrade) anlatilmistir. Tum adresler ve dizinler bu yerel aga ozgundur.


9.1.1 Guncellemeden Once
LINUX yuklenecek olan makina uzerinde hali hazirda LINUX bulunmasinin yararlari oldugu gibi bazi sakincalari vardir. Ilk olarak yararlarina deginmek gerekirse, yapilacak aslinda sadece isletim sisteminin bulundugu bolumu degistirmektir. SWAP alaninin ayrilmasi, kullanici alaninin ayrilmasi gibi islemler bu durumda onceden yapilmis oluyorlar. Ancak yeni isletim sisteminin yuklenmesinin bazi zararlari da var:



Herseyden once calistigi bilinen bir isletim sistemi yenisi ile degistiriliyor. Gercekten bunu gerektirecek bir sebep olmadikca bu tur guncellemelerden kacinilmasi veya en aza indirilmesi gerekir. Yeni sistem, yeni bilinmeyenler ve az da olsa bile calismama riski getirecektir.

Eger sistem uzerinde belirli hizmetler veriliyorsa o hizmetlere iliskin verilerin bu guncelleme esnasinda yok olmamasina dikkat edilmeli. Mesela makina bir mail server olarak kullaniliyorsa o ana kadar gelen maillerin bir sekilde yeni sisteme aktarilmasi gerekecektir.

Benzer bir sekilde makinaya ait tanimlarin (/etc) ve standart dagitim disinda yuklenmis ve entegre edilmis paketlerin onceden yedeklenmesi gerekir. Yoksa herseye yeniden baslamak gerekebilir.

Guncelleme icin iki yontem akla gelebilir, dogrudan yeni sistemi eskisinin uzerine bindirmek veya eskisini silerek yeniden yuklemek. En sagliklisi eski sistemi silmektir. Cunku degisik dagitimlarda dosya dagilimi farkliliklar gosterebilmektedir. Bunun sonucunda bazi dosyalar birden fazla yerde gozukebilmektedirler. Bir diger sakinca ise setup yaziliminin bazen bu durumda sasirabilmesi ve hata vermesi.

Guncellemek istedigimiz makina yerel agimizda hem Name server hem de Mail server gorevini surduruyordu. Makina uzerinde iki disk yer almaktaydi ve bunlar



/dev/hda (isletim sistemi)
/dev/hdb (kullanici alani)

olarak bolumlenmisti. Biz tum sistemi silmeyi ve yeniden yuklemeyi sectik. Kullanici alaninin bir baska diskte olmasinin rahatligini kullanarak yedeklemek istedigimiz dosyalari kullanici alani altinda yarattigimiz bir dizine kopyaladik.

( root olarak )

#/works/backup>tar -cvf etc.tar /etc

ve

#/works/backup>tar -cvf var.tar /var

ne olur ne olmaz diye calistigini bildigimiz kernel'i de yedekledik

#/works/backup>cp /vmlinuz ./vmlinuz.old


9.1.2 Slackware 2.2 hakkinda
Yaygin olarak kullandigimiz icin ODTU'de slackware dizini altinda yer alan dagitimin disks kismini oldugu gibi kopyalamistik. Ek olarak ilgili dagitimin boot disketlerinden (IDE Harddisk kullandigimiz icin) net ve root disketlerinden ise color144'u almistik. Sozkonusu dizini yerel ag uzerinde 100 Mbyte kadar boslugu olan bir Harddisk'e kopyaladik. Dizinin yer aldigi harddiskin bulundugu makinada ilgili dizin icin tum makinalara okuma izni verdik.

chmod -R 755 /eedisk/slackware

/etc/exports dosyasi icerisine dagitimin bulundugu dizini tum makinalara export ettigini bildiren satiri ekledik.

/eedisk/slackware

Root ve boot disket goruntulerini (ODTU'den aldigimiz dosyalar) disketlere aktardik

dd if=color144 of=/dev/fd0 obs=18K
dd if=net of=/dev/fd0 obs=18K

Artik guncellemeye gecebilirdik.


9.1.3 Guncelleme
Ilk olarak sistemi boot disketiyle acmayi denedik. Burada orjinal boot disketiyle bir sorun yasadik. boot disketinde yer alan kernel network kartini tanimadi. Cozum olarak eskiden kullandigimiz bir baska dagitimin boot disketini kullandik ( net disketi NE2000 kartli makinalarda sorun cikardi ).

Daha sonra root disketini taktik. Hemen setup programina girdik. Ilk olarak TARGET menusune girdik. Burada yuklemek istedigimiz hedef olarak /dev/hda1 i sectik ve bu kismi formatlamasini istedik. (Artik donus yok:-)). Ikinci is olarak SOURCE menusune gittik




SOURCE MEDIA SELECTION

Where do you plan to install Slackware LINUX from?

1 Install from a hard drive partition
2 Install from floppy disks
3 Install via NFS
4 Install from a pre-mounted directory
5 Install from CD-ROM

( OK ) (Cancel)

Burada 3 Numarali secenekle NFS ten yukleme yapmak istedigimizi belirttik. Bu asamada artik ethernet kartinizin kosullanmasi yapilmalidir.

!!! Sistem yoneticinizden alacaginiz bilgiler dogrultusunda hareket edin !!! ilk olarak makinanizin kullanacagi IP adresi sorulacaktir. Bu yerel aginizda kullanilmayan bir numara olabilir. Daha sonra yerel aginizda kullanilan netmask sorulacaktir. Eger NFS server'i ile aranizda bir gateway varsa bununda adresi sorulacaktir. Daha sonra NFS serverin IP numarasi sorulacaktir. NFS serverden kasit, dagitim disketlerinin yeraldigi makinadir. Son olarak bu makina uzerinde disketlerin nerede yer aldigi sorulacaktir. Ornek olarak:




IP Number 160.75.253.21
Netmask 255.255.255.0
Do you have a gateway No
IP Number of NFS sercer 160.75.253.107
Directory /eedisk/slackware/disks

Bu noktadan sonra program bir sure text moduna gececek ve ilgili mesajlarin goruntulenmesini saglayacaktir. Burada dikkat edilmesi gereken sonunda ilgili server'i gormeyi basarip basaramadigidir. Burada bircok hata olabilir, olasiliklar arasinda



Yanlis tanimlama olabilir, ( IP numarasi olarak )

Baglantida bir aksilik olabilir, ( Kablo sorunu )

Verilen dizin server'da bulunmayabilir,

Belirtilen dizin'in okuma hakki yoktur,

Belirtilen dizin export edilmemistir,

kernel network kartini tanimamistir. ( Boot esnasindaki mesajlarda bu belirtilirdi. )

Bu durumda herseyi kontrol ettikten sonra yeniden baslamak gerekecektir. Eger hersey yolunda ise artik sanki disketlerden yukluyormuscasina devam edebilirsiniz.


9.1.4 Sonradan yapilacaklar
Hersey yolunda gitmisse yeni bir isletim sisteminiz oldu demektir. Simdi sirada bu yeni isletim sisteminde isleri yurutmeye devam etmektir. Ilk olarak sistem tanimlarinin yer aldigi /etc ile baslamak yararli olacaktir. burada hemen yedeklenen bilgileri yerine kopyalamayin. Bazen /etc icerisinde yer alan dosyalarin yeri veya sekli degismis olabilir. Onun icin en guvenlisi teker teker dosyalari inceleyip kopyalamaktir. Belirli dosyalari hemen kopyalayabilirsiniz,




/etc/passwd
/etc/group
/etc/printcap
/etc/hosts
...

Ancak sistem ile ilgili bazi dosyalarda cok acele etmemenizi tavsiye edebilirim


/etc/inetd.conf
/etc/rc.d/rc.*

Bu dosyalari birbiri ile iyice karsilastirmadan kopyalamayin.



Daha sonra ise /var in yerine yerlestirilmesi islemi var. Bu da oldukca cileli olabilir. Burada gereken directory'leri teker teker almak gerekecek. ( /var/mail ) onemli olan burada yer alan dosyalarin sahiplerinin duzgun olmasi

En son olarak eski sistemde kaybettiginiz dosyalar icin uzulmek, kaybolan maillerden sikayetci olacak kullanicilardan korunabilmek icin yollar aramak ve herseyin yolunda gitmesi icin dua etmek gerekiyor :-)


9.2 Router olarak LINUX
LINUX yaygin olarak ucuz network cozumleri icin kullanilmaktadir. Bu uygulama'da LINUX'in iki ethernet segmenti arasinda bir router olarak kullanilmasi anlatilacaktir:


9.2.1 Networkler ve Baglantilari Uzerine
Ayni haberlesme ortami uzerine dogrudan bagli bilgisayarlarin olusturdugu bilgisayar agi Internet uzerinde ayni network adresine bagli olarak tanimlanirlar. Bu ag uzerinde yer alan bilgisayarlarin herbirinin kendisine ozgu 4 adet 8 bitlik sayidan olusan bir IP numarasi vardir. Bu sayinin (tanimlamalara ve standartlara gore ) sol tarafinda kalan bir kismi networku tanimlarken, sag tarafta kalan kismi ise makinanin network uzerindeki numarasini tanimlar.

Dunyada mevcut IP numaralari network adreslerinin uzunluguna gore NIC tarafindan siniflandirilmislardir. Ancak herhangi bir network uygun "subnet mask" lar yardimiyla daha kucuk alt networklara bolunebilir. (bkz. K. Cagiltay HERKES ICIN INTERNET )

Ne olursa olsun iki farkli networkde bulunan iki makinanin birbiri ile haberlesebilmesi icin aralarinda gecis saglayan bir router bulunmasi gereklidir. Bu router her iki network uzerinde de bir baglantisi bulunan ve networkler arasi haberlesme yapabilen bir makinadir.


9.2.2 Ornek Uygulama
160.75.0.0 NIC tarafindan ITU'nun kullanimina verilmis bir network'tur. (netmask = 255.255.0.0) ITU Bilgi Islem Merkezi bu network'u subnet mask kullanarak 254'er makinalik alt networklere bolmustur. (subnet mask 255.255.255.0) Bina icerisinde yer alan iki ethernet segmenti arasinda haberlesmeyi saglamak amaciyla LINUX bir router kullanilmasi istenmistir. Sozkonusu networkler 160.75.251.0 ve 160.75.252.0 netwok'leridir. Ilk olarak her iki network uzerinde bu router icin bir adres tahsis edilmistir. Boylelikle bu makinanin iki adresi 160.75.251.10 ve 160.75.252.75 olarak belirlenmistir.

Bu makinanin iki ethernet kartina ihtiyaci bulunmaktadir. Ilk olarak bu iki ethernet karti yerlestirilmistir.

NE2000 IRQ 15 IOBASE 340
3c509 IRQ 3 IOBASE 300

Kernel'in her iki network kartini gormesini saglayabilmek icin /etc/lilo.conf icerisinde

append "ether=15,0x340,eth0 ether=3,0x300,eth1"

satiri eklenerek lilo calistirilmistir. Daha sonra boot edilen makinada cikan mesajlardan kernel'in her iki karti belirtilen IRQ ve IOBASE'inde gordugunden emin olunmustur.

Simdi is kartlarin tanitilmasidir. Bunun icin ifconfig komutu kullanilmaktadir. NE2000 kartinin eth0 olarak 160.75.251.10 adresinde, 3c509'un ise eth1 olarak 160.75.252.75 adresinde tanimlanmasi icin


ifconfig eth0 160.75.251.10 netmask 255.255.255.0 broadcast 160.75.251.255
ifconfig eth1 160.75.252.75 netmask 255.255.255.0 broadcast 160.75.252.255

komutlari kullanilmistir. Artik router icin gereken fiziksel altyapi hazirdir. Tek gereken routing bilgisinin bir sekilde bu makinaya tanitilmasidir. Bunun icin cesitli alternatifler mumkundur. Bu uygulamada sabit tanimlamalar kullanilmistir. Internet baglantisi 160.75.251.0 networku uzerinde bulunan bir baska benzer router (160.75.251.1) tarafindan saglanmaktadir.




route add -net 160.75.251.0 netmask 255.255.255.0 eth0
route add -net 160.75.252.0 netmask 255.255.255.0 eth1
route add default gw 160.75.251.1 metric 1


artik bu makina 251 ve 252 networkleri arasinda bir router olarak calisabilecek durumdadir. Yazilan komutlar denendikten sonra

/etc/rc.d/rc.inet1

icerisine yerlestrilmislerdir. Daha sonra 252 networku uzerindeki tum makinalarda default gateway olarak 160.75.252.75 tanimlanmis ve Internet baglantisini saglayan router (160.75.251.1) e 252 networkune ulasabilmesi icin gereken tanim eklenmistir

route add -net 160.75.252.0 gw 160.75.251.10 metric 3

Bu router'in calismasi icin kullanilan donanim 486DX25, 100 Mbyte IDE HD ve 4 Mbyte RAM'dir. Sozkonusu Router uzerinden 200 Kbyte/s uzerinde transferler yapilabilmektedir.



Linux Ana Sayfası

Www.Yardim.Co.Uk
Bu sayfa ®Yardım Group tarafından hazırlanmıştır.

MiRaBiLiS : dökümnalar için teşekkürler ama riskli gördüğüm bazi yerler oldugu için yukardaki doc u editleme gereksiniimi duydum.. bazi komutlar biraz eskide kaldigi için güncel komutlara bakmak gerekir..

işaretleme yapmadan direk üzerinde değişiklik yapacagim..

Paylaşım için teşekkürler..

Mükemmel bir döküman hazırlamışsın ne diyim ellerin kolların dert görmesim İBRAHİM..

Emeğine sağlık...

paylaşım için .çok teşekkurler eline sağlık...

paylaşım için .çok teşekkurler eline sağlık...

ßu qüsel Payla$ımları ßizmle Paylastıqın icin Tsk €derm...

HArikasınız Abcim yaa .. Gerçekten Büyk bir Emek Söz konusu .. EMEGE SAYGI ..
TeşekkürLEr biLgiLer için..