Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’nun 19.maddesi hükmü uyarınca 1982 yılında İstanbul Üniversitesi’ne bağlı olarak kurulmuştur. Enstitü, sosyal bilimler alanında eğitim – öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve uygulama yapan bir yüksek öğretim kurumudur.
Lisansüstü Eğitim – Öğretim Enstitülerinin Teşkilât ve İşleyiş Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde faaliyette bulunan enstitünün enstitü müdürü, enstitü kurulu ve enstitü yönetim kurulu olmak üzere üç ayrı organı bulunmaktadır. Enstitü Kurulu, müdürün başkanlığında müdür yardımcıları ve enstitüyü oluşturan enstitü ana bilim ve enstitü ana sanat dalları başkanlarından; enstitü yönetim kurulu ise, müdürün başkanlığında; müdür yardımcıları, müdürce gösterilecek 6 aday arasından enstitü kurulu tarafından 3 yıl için seçilecek 3 öğretim üyesinden oluşur.
Enstitü kurulu ve enstitü yönetim kurulu 2547 sayılı kanunla fakülte kurulu ve fakülte yönetim kuruluna verilmiş olan görevleri enstitü bakımından yerine getirirler.
Enstitünün Anabilim ve Anasanat Dalları; Edebiyat, İktisat, İşletme, Siyasal Bilgiler, Hukuk , İletişim, İlâhiyat ve Hasan Ali Yücel Eğitim Fakülteleri ile İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarının bölümlerinden oluşurlar ve bu bölümlerle aynı adları taşırlar. Fakültelerin ve Konservatuarın bölüm başkanları, aynı zamanda enstitü ana bilim veya enstitü ana sanat dalının da başkanıdırlar.
2006-2007 Eğitim Öğretim yılı itibariyle 40 Anabilim Dalı, 39 Bilim Dalı, 2 Anasanat Dalı, 7 Sanat Dalı ile Disiplinlerarası eğitim vermek üzere yine Enstitüye bağlı Avrupa Birliği ve İstanbul Araştırmaları Anabilim Dalları; Yabancı Dil Olarak Türkçe, Para, Sermaye Piyasaları ve Finansal Kurumlar, Sosyal Yapı- Sosyal Değişme, Kadın Çalışmaları ve Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim Bilim Dallarında Yüksek Lisans, Doktora ve Sanatta Yeterlik programları yürütülmektedir.
2007-2008 Eğitim-Öğretim yılından itibaren, Akdeniz Dünyası Araştırmaları yüksek lisans ve 2. öğretim programı olarak Bankacılık ile Sermaye Piyasası Uzmanlığı Bilim Dallarında tezsiz yüksek lisans programları yürütülecektir.

Ayrıca, 2000-2001 öğretim yılından itibaren, Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Anabilim Dalına bağlı olarak, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği, Felsefe Grubu Öğretmenliği, Tarih Öğretmenliği, Coğrafya Öğretmenliği, Müzik Öğretmenliği ve Beden Eğitimi Öğretmenliğinde eğitim veren tezsiz yüksek lisans programları yürütülmektedir.
18 Mart 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5316 sayılı Öğrenci Affı Kanunundan yararlanmak üzere 1845 kişi başvurmuş olup, yapılan incelemeler sonunda bunlardan 1828’i öğrenimine devam etmeye hak kazanmıştır (yüksek lisans 1330, doktora 465, tezsiz yüksek lisans 33). Mart 2007 tarihi itibariyle kayıt yaptıran af öğrencilerinden 420’sinin ilişiği kesilmiş 73’ü mezun olmuş ve halen 1335 kişi başvurduğu zaman göre bir üst aşamaya çıkarak eğitimini sürdürmektedir.
Enstitünün, 2006-2007 Eğitim-Öğretim yılı (02.03.2007 tarihi) itibariyle 3128 Tezli Yüksek Lisans, 469 Tezsiz Yüksek Lisans, 1589 Doktora ve 26 Sanatta Yeterlik programlarına kayıtlı toplam 5212 öğrencisi bulunmaktadır.
Ayrıca, Hükümetimiz burslusu olarak 2006-2007 Eğitim – Öğretim yılı itibariyle, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Kosova, Makedonya, Bosna –Hersek ve Arnavutluk gibi Türk Cumhuriyetleri ve akraba toplulukları ile İran, Irak, Mısır, Sudan, Tunus, Yemen, Pakistan, Macaristan, Ürdün, Çin, Japonya, Bangladeş ve Kore gibi 42 farklı ülkeye mensup, burslu ve burssuz olmak üzere 192’si erkek, 163’ü kız toplam 355 yabancı uyruklu öğrenci Yüksek Lisans (242) ve Doktora (113) Eğitimi görmektedir.
Enstitümüze bağlı anabilim ve bilim dalları ile progamlarda yüksek lisans, doktora ve tezsiz yüksek lisans öğrencilerine 445 farklı öğretim üyesi tarafından toplam 1338 ders okutulmaktadır.
Sosyal Bilimler Enstitüsü Anabilim ve Anasanat Dalları lisansüstü programları, Üniversite Senatosu’nca kararlaştırılan asgari muhtevaya uymak şartı ile Enstitü Kurulu’nda görüşülür ve bu kurul tarafından onanır.
Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Yüksek Lisans ve Doktora öğrenimi, İstanbul Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmektedir.
Enstitüde akademik kadroda bulunan 1 Müdür ve 2 Müdür Yardımcısı; Genel İdare Hizmetleri Sınıfında 1 Enstitü Sekreteri ve 14 Memur; Yardımcı Hizmetler Sınıfında 3 ve İşçi Kadrosunda 4 eleman görev yapmaktadır.
2547 Sayılı Kanun’un 50.d ve 33.a maddeleri uyarınca; 30 Araştırma Görevlisi Enstitümüz kadrosunda bulunmakta olup, ilgili fakültelerde görev yapmaktadırlar.
1990 yılından itibaren 35 farklı üniversitenin araştırma görevlilerinden 148 kişi mezun olup, kadroları üniversitelerine gönderilmiştir.
2006-2007 Eğitim – Öğretim yılı itibariyle, 2547 Sayılı Kanun’un 35. maddesine istinaden 27 farklı üniversite mensubu 98 araştırma görevlisinin eğitimleri süresince kadroları geçici olarak Enstitümüze tahsis edilmiş olup öğrenimlerine devam etmektedirler.
1982 yılından Mart 2007 tarihine kadar geçen süre içerisinde Enstitümüzden yüksek lisans (7470), doktora (2595) ve tezsiz yüksek lisans (1607) programlarından alanlarında uzmanlık kazanmış toplam 11672 kişi mezun olmuştur.

kaynak